Eusko Jaurlaritzak bultzatutako Diasporaren 1. Eguna ospatuko da datorren astean. Zoritxarrez Elkanorekin lotu dute egun hau, espainiar inperialismoari laguntza handia eman zion euskaldunarekin (Madrilek Elkanoren pelikula egiteko 20 miloioi euro gastatuko ditu bere urteurrenean. Zergatik?)

Euskal Diasporaren Eguna: ezagutza, sareak eta konstantzia

Maialen Goirizelaia Altuna

Arrazoi desberdinak direla eta, jatorriko herrialdetik beste batera joan behar izan duten eta urteak aurrera egin arren sorterriarekin harremana edo lotura bat mantentzen duten horiek osatzen dute herri bateko diaspora. Gure kasuan ere, Euskal Herriak badu munduan zehar sakabanatuta dagoen diaspora bat, eta irailaren 8a bihurtuko ei da gure diasporaren eguna. Diasporaren Egunak suposatuko du egun horretan herritik kanpo bizi direnei errekonozimendu bat egitea, komunitate moduan indar gehiago izatea, eta guztiak bat garela gogoratzea. Hala dio, sikiera, Euskal Diasporaren Egunerako bideo promozionalak: «Berdin dio non bizi zaren, berdin dio urrun zauden. Euskadi bizi baduzu, Euskadi zugan bizi da».

Euskal migrazioaren historian errepaso laburra egiten badugu, ikus dezakegu gure arrantzale eta marinelak ezagunak zirela jada munduan zehar XV-XVI. mendeetan. Euskal Herria atzean utzi, eta Kanadako Red Bay edo Ternua eta Labradorrera joaten ziren bakailao eta balea arrantzan, hilabeteak eman eta berriro ere Lekeitio, Zarautz, Baiona edota Getariako portuetara bueltatu arte. Historian aurrera egiten badugu, beste herri batzuetan bezala, oinordekotza sistemak hainbat eta hainbat euskaldun behartu zituen herria eta baserria atzean utzi eta Ameriketara joatera, askotan entzun dugun American Dream-a betetzera. Herriak sufritutako gudak ere, Gerla Karlistak eta Gerla Zibilak, kasurako, izan dute migrazioa ondorio, eta Europako eta Hego Ameriketako herrialdeak helmuga. XX. mende hasieratik, gure pilotariek ere kultura zabaldu dute hainbat herrialdetako frontoietan, adibidez, Floridan, Mexikon, Kuban edota Filipinetan. Migrazioaren bidaia honek oraindik jarraitzen du, eta egun, hainbat dira alde egiten duten gazteak sorterriak eskaintzen ez dien garapen ekonomiko eta profesionalaren bila. Pierre Lhandek esan zuen 1910. urtean euskaldun izateko beharrezkoa zela: «Abizen deigarri bat izatea, Aitorren semeen hizkuntza hitz egitea, eta Ameriketan osaba bat izatea» (L'Émigration Basque, 1910); nork ez du 2018an ezagun, familiar edo lagun bat Alemanian, Ingalaterran edota Estatu Batuetan?

(Jarraitzen du: Berria)

Euskal Diasporaren Eguna Elkano erreferentzia hartuta?

Aitzol Azurtza

Ez nago ados irailaren 8a Euskal Diasporaren Eguna ospatzeko eguna aukeratu izanaz, Elkanok ezin dezakeelako euskal diaspora ordezkatu.

Euskal herritarrentzat Elkano heroi abenturazale ausartaren eredua izan daiteke, baina diasporan bizi garenok ezin dugu Elkano eredutzat hartu, espainiar konkistatzaile itxura duelako (indarkeriaz edota trikimailuz lekuan lekukoen bizkar profitatzen denaren antza du).

Hautatutako egunak, irailaren 8ak, Elkano eta gainontzeko itsasgizonak Sevilla hirira iritsi zireneko eguna gogorarazten du. Espedizioaren irteera eta helduera lekuek ez dute zer ikusi zuzenik Euskal Herriarekin. Euskal diaspora Euskal Herritik irten zen (irteten da) eta Euskal Herrira itzultzen saiatzen da, ez Andaluziara....

Agian Elkanok merkataritza helburu duen euskal herritarra ordezka lezake, baina Euskal Herritik atzerrietara eta erbesteetara joandako euskaldunen artean itsas merkatari abenturazaleez gain bestelako jende mota asko zegoen, haien artean anitz nekazari xume bizitza berri hobean amesten zuena.

Elkanok ez zuen inoiz atzerrian bizimodu berria eraikitzeko helbururik, Euskal Herritik joandako gehienek egin zuten (egin dugun) moduan. Aitzitik, Elkanok atzerritarrengandik ahalik eta etekinik handiena lortu nahi zuen, ondoren etxera itzultzeko. Bost axola zitzaizkion atzerriko lurraldeetako biztanleak. Jokaera hau euskal diasporako partaide garenon arbasoek izan zuten jokaeraren erabat ezberdina da, diasporako arbasoek bizimodu berria eraiki zutenean harrera eman zien herrialdearen ehun ekonomikoa sortzen eta gizartea garatzen lagundu zutelako. Elkanok ez zuen halakorik egin.

(Jarraitzen du: Berria)