http://www.naziogintza.eus/editoriala-euskal-abertzaletasunak-diskurtso-berria-behar-du/

Euskal abertzaletasun modernoak 125 urte bete ditu aurten. 1893 urrun hartan, Sabin Aranak bere Larrazabalgo diskurtso ospetsua luzatu zion lagun talde bati, euskal abertzaletasunaren abiapuntua izango zena. Aranaren hitzaldi haren muina, gune nagusia, gero arrakasta handia izango zuena, bikaina zen: euskaldunok ez gara ez espainolak, ezta frantsesak ere, eta independentzia politikoa erdiestea izan behar zuen mugimendu politiko berriaren xedea.

Ideia nagusia oso ona bazen ere, ez zuen asmatu Aranak bere formulazioan. Jakina denez, gure Nazioaren oinarria arrazan eta erlijioan finkatu zuen, hizkuntza bigarren mailan utziz. Flandria edo Kataluniaren eredua jarraitu beharrean, hizkuntzan oinarritutako abertzaletasunarena, alegia, Irlandako eredua lehenetsi zuen Sabinek, hizkuntza eremu sinbolikoen eremuan kokatuz, ikurren eremuan, ez bere diskurtso abertzalearen muinean. Ondorioak aski ezagunak dira: euskal abertzaletasuna, euskal gizartean eragin handia izan arren, ez da gai izan higadura linguistikoari aurre egiteko, eta hiztunak eta presentzia nabarmen galdu ditu euskarak azken 125 urteotan.

XX. mendeko 1950eko hamarkadan EKIN mugimenduko gazte abertzale batzuek, ikuspuntu berritzaile bat sartu zuten euskal nazionalismoaren diskurtsoan: arraza eta erlijioari ez zieten balio berezirik eman, eta hizkuntza jo zuten gure nazio-ezaugarri nagusitzat. Ikuspuntu berritzaile horrek poliki-poliki bidea egin zuen, abertzaletasun modernoaren oinarri ideologikoetan nagusitu arte. Ezker abertzalean ez ezik, eskuin abertzalean ere inork gutxik aipatzen ditu gaur egun arraza eta erlijioa, eta hizkuntzak duela 125 urte izan ez zuen protagonismoa hartu du, maila teorikoan bederen.

(jarraitzen du)